Hoog Gevoeligheid

Elaine N. Aron, hoogleraar, universitair docent psychologie en psychotherapeute in de Verenigde Staten, heeft veel onderzoek gedaan naar hooggevoeligheid. Hooggevoeligheid is een eigenschap die aangeboren lijkt te zijn en bij 1 op de 5 mensen in meer of mindere mate voorkomt. De eigenschap wordt door Aron beschreven in haar boek "Hoog Sensitieve Personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt" (Elaine N. Aron, Ph.D. ISBN: 90-6305-100-X).

Wat is Hooggevoeligheid?

Het zenuwstelsel van HSP´s is gevoeliger dan dat van de gemiddelde mens. De informatieverwerking verloopt preciezer, zorgvuldiger en gedetailleerder. Ze hebben hele gevoelige ontvangstapparatuur en ervaren binnenkomende prikkels dan ook intenser dan de meeste mensen.

Bovendien zijn ze beter uitgerust voor en gericht op het ontvangen van signalen uit de buitenwereld dan op het uitzenden van informatie uit de binnenwereld. Zodra er teveel signalen of prikkels binnenkomen in een hooggevoelig systeem, dan raakt het verzadigd en verstopt. Dit resulteert er vervolgens in dat de persoon in kwestie prikkelbaar wordt en bijvoorbeeld gaat uitvallen naar zijn omgeving, of zich juist sterk wil terugtrekken.

In ons drukke en gehaaste bestaan wordt veel gevraagd van mensen met een hoog sensitief systeem. Ze staan vaak onder een voortdurende spanning en moeten extra hard werken om alle binnenkomende prikkels te verwerken. Hierdoor zijn HSP´s vaak eerder moe en hebben ze dikwijls ook meer rust en op zichzelf zijn nodig dan anderen.

Enkele voorbeelden van situaties waarin hooggevoelige personen zichzelf vaak herkennen zijn:

• Last hebben van storende factoren in je omgeving (in het bijzonder harde geluiden), waar anderen niet last van schijnen te hebben.
• In contact met iemand anders het gevoel hebben energetisch helemaal leeg te lopen of een hoofdpijn te ontwikkelen.
• Van slag raken door (on)uitgesproken negatieve gevoelens.
• Hondsmoe worden en alleen nog maar naar huis willen, bij het rondlopen in grote mensenmassa’s.
• Ineens volledig uit je doen en gerriteerd raken bij plotselinge honger.
• Eerder uitgeput raken en meer moeite moeten doen dan anderen bij het werken in een hectische omgeving.
• Snel van slag raken door en lang bezig zijn met onvriendelijke opmerkingen.
• Gauw last hebben van fysieke stressverschijnselen; zoals maagpijn, hoofdpijn, onrustige darmen, zenuwachtigheid en onrust.
• Je snel overvallen voelen door gevoelens van boosheid, verdriet of onzekerheid.

Enkele voorbeelden van kwaliteiten van hooggevoelige mensen:

• Het sterk zijn in tedere kracht. Dat is de kracht die aardig, flexibel en integer is, in tegenstelling tot de kracht die rationeel en doelgericht is en vaak ook uit agressie voortkomt.
• Het gericht zijn op verbinding en eenheid, het potentieel onderhouden van intense en bezielde relaties met alles en iedereen om hen heen.
• Het meer en diepgaander kunnen waarnemen dan de meeste mensen en het vermogen om door oppervlakkige lagen van mensen en van het bestaan heen te kijken.
• Het beter associatief kunnen denken, het creatief en kunstzinnig zijn. De originaliteit en de voorkeur voor het betreden van ongebaande wegen.
• De sterk intuïtieve oriëntatie. Intuïtie is een combinatie van voelen en helder weten, een gevoelsmatig weten dat door middel van inzichten, beelden en ideeën tot ons komt (HSP´s zijn dikwijls "helder"-voelend, -wetend of -ziend).
• Het zorgzaam zijn jegens anderen.

Tot slot worden hooggevoelige mensen vaak gekenmerkt als zorgvuldig, aandachtig en intens.

Valkuilen voor Hoogsensitieve Personen

De hooggevoelige mens heeft echter in het algemeen veel tijd nodig om de kwaliteiten, die in essentie in hem aanwezig zijn, te ontwikkelen en om zijn eigenschappen, die in aanvang vaak nog als lastig worden ervaren, tot zijn kracht te maken.

Daar HSP´s zich vaak van jongs af aan "anders" voelen (omdat hun door ouders en ander opvoeders onvoldoende referentie is geboden met betrekking tot hun bijzondere dispositie), kunnen zij het gevoel ontwikkelen "er niet bij te horen" en "niet begrepen te worden". Ze veroordelen zichzelf daarom, hetgeen resulteert in een laag gevoel van eigenwaarde. Om dit "anders-zijn" te compenseren, probeert men zich vervolgens aan te passen bij wat de buitenwereld van hen verwacht. Daarbij gaat het contact met de eigen essentie en kwaliteit verloren, eindigend in een aangepast en/of teruggetrokken leven waarin de eigen potentie niet kan worden vrijgemaakt.

Omdat HSP´s veelal een laag lichaamsbewustzijn hebben, zijn ze minder goed in staat om de grens tussen zichzelf en de buitenwereld te bepalen en te bewaren. Mede vanuit de grote behoefte aan verbinding en de gevoeligheid voor de noden van de ander, lopen ze daarom een groter risico over hun grenzen te gaan of te laten gaan. Vaker dan gemiddeld zijn HSP´s consciëntieus, nauwkeurig en perfectionistisch. Ze stellen daarom hoge eisen aan zichzelf, hetgeen tegen ze kan werken wanneer de lat te hoog ligt. Hierdoor raken HSP´s gemakkelijk uitgeput en ontwikkelen ze eerder stress, overspannenheid en burn-out.

In werksituaties hebben HSP´s meer last van werkdruk, stress en omgevingsfactoren zoals, lawaai, drukte en stemmingen van anderen. Hierdoor presteren ze nogal eens minder dan gemiddeld, werken ze vaak onder hun niveau of forceren ze zichzelf in grote mate om toch maar mee te kunnen blijven doen. HSP´s lopen daarom een verhoogd risico hun werk te verliezen, ziek te worden of in de WAO te belanden.

De ontwikkelingsmogelijkheden voor hoogsensitieve persoon

Om steviger en sterker in het leven te staan is het belangrijk dat de HSP zijn fijngevoeligheid leert te zien, te herkennen en te waarderen. Het zelfbeeld kan daardoor in een nieuw licht komen te staan. Wanneer de HSP leert meer van zichzelf te houden en trouw te worden aan zijn eigenheid, zoals zijn behoefte aan een langzamer tempo, meer rust en stilte en ook diepgang in zijn leven, dan verandert er veel. De HSP komt tot zijn recht, door het leven te leiden dat bij hem past. Het is daarom van belang dat de HSP leert om niet zichzelf weg te geven, maar eerst zijn eigen behoeftes te vervullen, om pas vanuit een "vervuld zijn" te gaan geven aan de ander.

Meer in het bijzonder gaat het daarbij om de volgende leerpunten:

• Wortelen in je lichaam. Iemand die goed in zijn lichaam is geworteld voelt zijn mogelijkheden en beperkingen, datgene wat goed en niet goed voor hem is en wat bij hem past of juist niet. Als iemand met behulp van zijn lichaam kan aanvoelen wie hij werkelijk is en wat hij werkelijk voelt, is hij in contact met de ander beter in staat om bij zichzelf te blijven. Indrukken vanuit de buitenwereld en stemmingen van andere mensen hebben daardoor minder invloed op hem. Hij bewaart beter zijn neutraliteit en wordt emotioneel gezien niet overal door gegrepen.
• Wortelen in de aarde. Pas als iemand zijn aardse zaken, zoals bijvoorbeeld het kunnen voorzien in zijn eigen verzorging, voeding, onderdak en onderhoud, op orde heeft, kunnen zijn prachtige creatieve ideeën wortel schieten. Pas dan kan zijn creativiteit vorm krijgen op aarde.
• Leven vanuit een "tedere kracht".
• Afstemmen op en vertrouwen in intuïtie (ofwel de innerlijke bron).
• Omgaan met een rijk emotioneel leven. Dat betekent vaak het doorleven van de kwetsbaarheden die in de loop van het leven zijn opgelopen.

Anna Marie

Terug naar Haptotherapie >