Psychotrauma is het psychisch letsel dat ontstaat na blootstelling aan een bepaalde overweldigende gebeurtenis of serie van gebeurtenissen.
Traumaverwerking
Het woord trauma roept bij de meeste mensen al snel een associatie op met de gevolgen van oorlog, incest, ander geweld of een ernstig ongeluk. Toch kunnen ook voor de buitenwereld minder ingrijpende nare gebeurtenissen aanleiding zijn voor de vorming van een psychisch trauma.
Met name kinderen zijn in dit opzicht kwetsbaar, omdat hun zenuwstelsel nog onvoldoende is ontwikkeld om intense ervaringen te verwerken. In het bijzonder op jongere leeftijd kan bijvoorbeeld de beet van een dier of een medische ingreep die pijn deed en waaraan je niet kon ontsnappen als zodanig overweldigend worden ervaren dat een psychotrauma wordt gevormd.
Psychotrauma
Mede op grond van het baanbrekende werk van de Amerikaanse psycholoog Peter A. Levine (gepromoveerd in de medische bio-geneeskunde) komen we tot de volgende omschrijving:
Psychotrauma – het psychisch letsel dat ontstaat na blootstelling aan een overweldigende gebeurtenis of serie van gebeurtenissen die:
- (subjectieve) ervaringen van absolute hulpeloosheid, machteloosheid, intense angst en ontzetting activeert
én - destijds te onverwacht te snel of te groot was om er op dat moment adequaat op te kunnen reageren.
Wanneer het zenuwstelsel door (subjectief) ervaren acuut groot gevaar wordt overweldigd en niet kan kiezen voor (de adequate reacties) vechten of vluchten, treedt bevriezing en soms ook dissociatie op.
Bij gevaar wordt ons hele systeem in staat van paraatheid gebracht. Het sympatische zenuwstelsel zorgt ervoor dat de hartslag en ademhaling toenemen, zodat de belangrijke organen worden voorzien van bloed en zuurstof en zodat de spieren zich spannen. Het organisme maakt zich klaar om te vechten of te vluchten of -als geen van beiden mogelijk lijkt- om te bevriezen. Door te vechten of te vluchten, wordt de opgebouwde energie normaliter weer ontladen. Echter in geval van een bevries-reactie vindt deze ontlading niet plaats en wordt de vecht/vlucht-activering niet geneutraliseerd.
In het geval dat kort nadat het gevaar is geweken de ontlading -die niet kwam tijdens de overweldigende ervaring- alsnog voldoende kan plaatsvinden, bestaat in beginsel geen risico op het onstaan van psychisch letsel. Bij het uitblijven van de ontlading, wordt echter de primitieve hyper-allerte reactie niet afgebouwd en wordt deze zijnservaring vastgelegd in de hersenen. Het niet-afgewikkelde voorval wordt op die manier blijvend bepalend in onze reactie’s op toekomstige gebeurtenissen en omstandigheden. Het psychotrauma is daar.
Ontwikkelingstrauma
Reeds in de baarmoeder slaat de foetus de eerste gevoelservaringen op en bestaat daarom ook al het risico van overweldiging van het prille zenuwstelsel van het kind. Het is daarom van belang dat de omgeving (in eerst instantie de ouders) het kind enerzijds beschermen tegen ervaringen die “te groot” zijn en anderzijds bij overprikkeling van het zenuwstelsel het kind helpen om zijn energie te reguleren. Aan de andere kant dient het kind om zich goed te kunnen ontwikkelen ook voldoende dynamiek en prikkels te ervaren in zijn leven.
Een gezonde ontwikkeling van het kind betekent onder meer dat het vaardigheden aanleert die het kind nodig heeft om uiteindelijk als volwassene autonoom en flexibel in het leven te staan, waardoor het onder andere ook in staat is om relaties aan te gaan en een vervullend leven te leiden. Om deze vaardigheden te kunnen aanleren is een belangrijke voorwaarde dat het kind veilig is gehecht aan de ouders (verzorgers).
In de -zo belangrijke- eerste levensfase van een mens kunnen geweld, misbruik of verwaarlozing, maar ook verlies of ziekte van een dierbare of een moeizame zwangerschap gedurende langere tijd de aanleiding zijn tot veelvuldige ervaringen waar het zenuwstelsel van het kind niet mee overweg kan. Dit heeft een negatief effect op de hechting van het kind aan de ouders, waardoor tevens de ontwikkeling van het kind wordt belemmert. We spreken dan van een ontwikkelingstrauma.
Shocktrauma
Ook eenmalige gebeurtenissen kunnen psychisch letsel veroorzaken. Zo kunnen bijvoorbeeld een auto-ongeluk, een zware bevalling, een aanranding of verkrachting, een operatie, een “bijna verdrinken”, maar ook een inenting of een beet van een dier ervaringen opleveren waarmee het zenuwstelsel niet kan omgaan en daarom een psychotrauma -in deze context ook wel shocktrauma- vormen.
Nb: Bij mensen met een ontwikkelingstrauma zullen in het algemeen latere eenmalige gebeurtenissen -vanwege het al verminderde psychische incasseringsvermogen- eerder aanleiding zijn tot het ontstaan van een shocktrauma.
Traumasymptomen
Vroeg of laat kunnen psychotrauma’s symptomen veroorzaken die in twee categorieën zijn te onderscheiden. Voorbeelden van traumasymptomen waarbij het zenuwstelsel over-geactiveerdraakt zijn:
- Angst- en/of paniekaanvallen.
- Overmatig allert of prikkelbaar zijn.
- Onrustig en gespannen zijn.
- Concentratieproblemen.
- Pijnlijke en/of gespannen spieren of andere lichamelijke klachten.
- Schrikreacties.
- In- of doorslaapproblemen.
- Nachtmerries en/of flashbacks.
- Overgevoeligheid voor prikkels.
- Snel overspoelt raken door emoties.
Voorbeelden van traumasymptomen waarbij het zenuwstelsel onder-geactiveerd raakt zijn:
- Depressie.
- Het contact met jezelf verliezen.
- Verminderde gevoelservaring.
- Pijnlijke en/of gespannen spieren.
- Gevoel van uitputting.
- Gebrek aan levensenergie.
- Gevoel van hulpeloosheid/onmacht.
- Dissociatie*
* (dit betekent letterlijk ontkoppeling of uiteenvallen en is een geestesgesteldheid, waarin bepaalde gedachten, emoties, waarnemingen of herinneringen buiten het bewustzijn worden geplaatst, tijdelijk niet ‘oproepbaar’ zijn of minder samenhang vertonen). Dagdromen of met je hoofd in de wolken lopen is een milde vorm van dissociatie die we waarschijnlijk allemaal wel kennen.
Lichaamsgerichte trauma therapie
Lichaamsgericht trauma-werk werkt vanuit de “felt sense” (P. Levine). Felt sense gaat over het je gewaar zijn van lichamelijke sensaties. Bij lichamelijke sensaties kun je denken aan; warmte en kou, tintelingen, trillingen, kippenvel, sneller en langzamer worden van de ademhaling enz. Door je gewaar te worden (mindfull te zijn) van je “felt sense”, kun je vervolgens het lichaam “toestemming geven” om de opgeslagen “bevroren” energie alsnog te ontladen. Het lichaam heeft namelijk een natuurlijk vermogen om het uit evenwicht geraakte systeem weer in balans te brengen ofwel te helen. Dit natuurlijke mechanisme wordt vaak door onze rationele geest geblokkeerd door bijvoorbeeld onzelf “groot te houden” of door trillen tegen te houden, omdat we dat gek vinden.
In het therapeutisch proces maken we gebruik van hulpbronnen (gedachten aan een liefdevol iemand of een fijne plek, een gevoel van kracht of humor in jezelf of bijvoorbeeld het contact met de therapeut dat ondersteunend voelt). Hulpbronnen kunnen het lichaam een gevoel van ontspanning en vertrouwen geven, waardoor een opbouw van spanning, ten gevolge van het contact met het trauma of traumasymptomen, kan worden doorbroken.
Door een heel rustig proces van in en uit de spanning gaan kunnen kleine beetjes spanningenergie ontladen worden. De vastgezette “bevroren” levensenergie kan zo op een geleidelijke manier ontladen worden, zonder dat het systeem opnieuw overweldigt wordt. Hierdoor kan de algehele lading in het systeem verminderen en kunnen de stress-symptomen afnemen en de levensenergie weer vrijer gaan stromen.
Om trauma-gericht te kunnen werken is vertrouwen en veiligheid nodig. Mijn ervaring daarbij is dat het lichaam zich niet laat forceren en zijn/haar eigen tempo en weg heeft naar herstel.
Indien er sprake is van een ontwikkelingstrauma, in het bijzonder wanneer het trauma al op heel jonge leeftijd is ontstaan, zal het herstel in het algemeen meer tijd nemen dan in een situatie waarbij er sprake is geweest van een eenmalig schocktrauma, bij iemand met een relatief gezonde jeugd inclusief een zich “”veilig” gehecht voelen.
Als er meer balans is ontstaan, zal door het toegenomen lichaamsbewustzijn en het beter herkennen van jouw specifieke trauma-symptomen de vicieuse cirkel van hertraumatisering kunnen worden doorbroken. De hersenen hebben dan inmiddels andere, betere wegen gevonden om met de uitdagingen van het leven om te gaan.
Informatie & kosten traumaverwerking
Via haptotherapie of lichaamsgerichte trauma therapie kan door het toegenomen lichaamsbewustzijn en het beter herkennen van jouw specifieke traumasymptomen de vicieuze cirkel van her-traumatisering worden voorkomen. We noemen dit ook wel traumaverwerking.
Tarieven traumaverwerking
Het tarief voor traumaverwerking is als volgt:
€ 91,- voor een sessie van 50 minuten.
Betaling na afloop van de sessie, met uw persoonlijke betaal-app. U ontvangt uw nota per email.
Afspraak annnuleren
Je kunt afspraken tot 24 uur van te voren telefonisch of per SMS op nummer 06-49896511 kosteloos afzeggen. Bij afzeggingen binnen 24 uur of bij niet (tijdig) verschijnen, wordt de gereserveerde tijd in rekening gebracht.